Bestrijding IBR op bedrijfsniveau

De Nederlandse rundvee-, kalver- en vleesveehouderij is wereldwijd toonaangevend en wil dat ook blijven. Zowel in productiekracht als in welzijn, milieu en gezondheid van de dieren en voor de maatschappelijke waardering is veel aandacht. De kwaliteit van de ondernemers en de kracht van de keten bevestigen keer op keer de toppositie in de wereld.

Bedrijfsgebonden dierziekten als IBR passen niet in de ambitie van een gezonde en duurzame veehouderij voor de productie van melk en vlees. Het belemmert de export en handel. Nederland is omringd door België en Duitsland die beide nationale programma’s en maatregelen hebben genomen om IBR-vrij te worden. Ook veroorzaakt IBR economische schade op bedrijven. Het is dus van essentieel belang om net als de landen om ons heen actief toe te werken naar een IBR-vrijstatus.

Maatregelen

Risico bepalen

Het risico van een IBR-besmetting is allereerst afhankelijk van de IBR-status van uw bedrijf. Het grootste deel van de IBR-uitbraken vindt plaats op de niet-IBR-vrij gecertificeerde bedrijven. Weet u niet wat de IBR-status van uw bedrijf is? Een eenmalig tankmelkonderzoek (voor melkveebedrijven) of steekproefbloedonderzoek (voor vleesveebedrijven) geeft inzicht in uw situatie. Bij een gunstige IBR-situatie in combinatie met preventieve maatregelen is het risico van een IBR-besmetting zeer klein.

Kijk hier welk risico uw bedrijf loopt.

Aanpak op het bedrijf

Bij het bepalen van de strategie voor bestrijding op het bedrijf is het van belang de uitgangssituatie te kennen. Het gaat hierbij om de besmettingsgraad: het percentage besmette dieren. Bij IBR is het uitgangspunt bij een hoge besmettingsgraad niet afvoeren, maar verspreiding voorkomen door vaccineren. De belangrijkste strategieën voor bestrijding zijn:

IBR-vrijstatus: afvoeren van de laatste besmette dieren, vervolgens bewaken van de vrije situatie en insleep voorkomen;
tankmelkbewaking: nog wachten met het afvoeren van de laatste besmette dieren, maar met behulp van tankmelkmonitoring de gunstige situatie bewaken en insleep voorkomen;
vaccinatie: als er nog (te) veel besmette dieren op het bedrijf zijn om af te voeren is vaccinatie van het bedrijf raadzaam.

Hoe voorkomt u een nieuwe besmetting?

Voor alle bedrijven is het belangrijk om een nieuwe infectie van IBR te voorkomen. Behalve dat besmette dieren op het bedrijf zelf een risico vormen, zijn directe en indirecte contacten met runderen zonder IBR-vrijstatus ook een risico. U kunt onderstaande preventieve maatregelen nemen.

Aanwezigheid besmette runderen

Besmette runderen kunnen na weerstandsvermindering of stress weer IBR-virus gaan uitscheiden en zo andere runderen op het bedrijf besmetten. Dit risico kan verkleind worden door:

besmette dieren op te sporen en af te voeren;
alle runderen te vaccineren (conform bijsluiter), waardoor de kans op virusuitscheiding en virusverspreiding wordt verminderd.

Aanvoer rundvee

IBR kan op het bedrijf binnenkomen door aanvoer van of contact met rundvee zonder IBR-vrijstatus. Aanvoer van runderen geeft in het algemeen een grotere kans om een ziekte in te slepen. Bedrijven met een IBR-vrijstatus of IBR-onverdachtstatus die in een jaar één of meer dieren aanvoeren hebben twee keer zoveel kans op een besmetting als gesloten bedrijven. Dit risico kan verkleind worden door:

een gesloten bedrijfsvoering, dus geen aanvoer van of contact met ander rundvee;
aanvoer van rundvee van uitsluitend bedrijven met een IBR-vrijstatus;
transport met ander rundvee uitsluitend toe te staan als dat een IBR-vrijstatus heeft, en in vooraf gereinigde en ontsmette veewagens.

Contacten met rundvee zonder IBR-vrijstatus

Door in- of uitscharen met rundvee zonder IBR-vrijstatus, over-de-draad-contacten, contact met losgebroken rundvee of bezoek aan een niet-IBR-vrije rundveekeuring kan een IBR-besmetting worden opgelopen. Dit risico kan verkleind worden door:

over-de-draad-contacten te voorkomen, zo nodig met een tweede afrastering die de afstand tot het weideperceel van de potentiële besmettingsbron vergroot tot minimaal 4 meter;
rundvee niet in- of uit te scharen;
niet naar een niet-IBR-vrije rundveekeuring te gaan of de betreffende dieren (en eventueel de hele koppel) te vaccineren.

Beroepsmatige bezoekers

Bezoekers die regelmatig ook andere rundveebedrijven bezoeken, kunnen het virus via kleding, schoeisel of materialen meenemen. Door consequent handen te wassen, gebruik te maken van bedrijfskleding, bedrijfseigen materialen en -schoeisel wordt het risico van insleep via bezoekers verkleind.

Via de lucht

Het IBR-virus kan zich, over korte afstand, via de lucht verspreiden. Om dit risico te beperken, is een afstand van enkele meters tussen besmette en onbesmette runderen van belang. De afstand waarover het virus zich kan verspreiden hangt af van verschillende factoren, zoals de luchtstroom en luchtvochtigheid. Het is daarom niet aan te geven welke afstanden moeten worden aangehouden om besmetting via de lucht met zekerheid te voorkomen. Meestal is minimaal vier meter het advies. Het risico van verspreiding wordt uiteraard kleiner naarmate de overbruggingsafstand groter is.

Rundveemanifestaties

Afhankelijk van de IBR-status gelden er restricties voor het verplaatsen van rundvee tussen bedrijven. Bij deelname aan rundveemanifestaties komen de runderen mogelijk in contact met ander vee, en is er dus een risico op besmetting.